Rynek giełd kryptowalut w Kazachstanie zrzesza siedem platform zarejestrowanych w Międzynarodowym Centrum Finansowym w Astanie (AIFC). Rozmawiamy o specyfice pracy giełd w republice i omawiamy zawiłości regulacji z ekspertami.
Stan zasobów cyfrowych w Kazachstanie
W Republice Kazachstanu (RK) aktywa cyfrowe nie są instrumentem finansowym (papiery wartościowe i ich instrumenty pochodne) i nie można nimi płacić za towary i usługi. Obywatele kraju, osoby fizyczne, osoby prawne mogą legalnie wymieniać, sprzedawać i kupować, zbywać, przekazywać kryptowaluty i wykonywać inne czynności. Rynek kryptowalut reguluje ustawa „O aktywach cyfrowych” i ustawa „O informatyzacji”
W Republice Kazachstanu kryptowaluta jest uważana za własność. Dochód ze sprzedaży podlega opodatkowaniu podatkiem od zysków kapitałowych w wysokości 10%. Opodatkowanie dla osób prawnych obowiązuje od 1 stycznia 2024 r., dla osób fizycznych wejdzie w życie w styczniu 2025 r. Osoby fizyczne i prawne mają obowiązek zadeklarować takie dochody.
Rodzaje zasobów cyfrowych w Kazachstanie
W Kazachstanie rozróżnia się zabezpieczone i niezabezpieczone zasoby cyfrowe (DA).
Zabezpieczone CA, takie jak stablecoiny TrueUSD lub PAX lub tokeny niezmienne (NFT), mają licencjonowanego właściciela będącego rezydentem Republiki Kazachstanu, określone prawa i powiązanie z rzeczywistymi aktywami. Charakteryzują się stabilnymi cenami i są dopuszczone do obrotu na terenie kraju.
Niezabezpieczonymi celami są np. bitcoiny, eter, XRP, wszelkie monety otrzymywane w ramach nagrody za udział w utrzymaniu konsensusu w blockchainie. Nie mają określonego właściciela ani praw, a cena zależy od czynników rynkowych. Wydawanie i obrót są zabronione w Republice Kazachstanu, z wyjątkiem transakcji na giełdach kryptowalut AIFC. Stablecoiny USDT i USDC w Republice Kazachstanu są klasyfikowane jako aktywa niezabezpieczone. Stablecoiny można uznać za zabezpieczone przez grupę docelową, jeśli zostały wyemitowane przez kazachską osobę prawną lub indywidualnego przedsiębiorcę.
Definicja „zabezpieczonego majątku” obowiązująca w tym kraju różni się od praktyki światowej.
Zgodnie z prawem Republiki Kazachstanu wszystkie transakcje z docelowymi odbiorcami muszą odbywać się na giełdach kryptowalut regulowanych przez AIFC.
Giełdy regulowane w Kazachstanie
Obroty giełd lokalnych i zagranicznych zarejestrowanych w Kazachstanie osiągnęły w 2023 r. 239 mln dolarów, przy ponad 63 000 transakcjach i 52 800 użytkownikach, wynika z najnowszego raportu AIFC.
W AIFC zarejestrowane są dwie kazachstańskie giełdy aktywów cyfrowych: CaspianEx i ATAIX Eurasia.
KaspianEX
Top Line zarejestrował się w Międzynarodowym Centrum Finansowym Astana w 2021 roku i rozpoczął współpracę z Binance. Spółka otrzymała koncesję i pozwolenie na działalność w październiku 2022 roku. W marcu 2023 roku w oparciu o narzędzie do tworzenia i konfigurowania giełd Binance Cloud
uruchomiło giełdę kryptowalut CaspianEx.
„CaspianEx opracował własną platformę, porzucając Binance Cloud ze względu na ryzyko utraty reputacji. W marcu 2024 r., po tymczasowym zawieszeniu, giełda oficjalnie uruchomiła się ponownie i wznowiła obsługę klientów” – powiedział Bits.media Bakhytzhan Kenzhebaev, zastępca dyrektora generalnego ds. prawnych w CaspianEx.
Do czerwca obroty giełdy osiągnęły 2 miliony dolarów, a na stronie zarejestrowało się około 1000 użytkowników. Są też duzi klienci, ale strona ich nie wymienia.
Dyrektor Generalny Maksat Salpynov pracował wcześniej w Alliance Bank (obecnie ForteBank). Cały zespół jest rezydentami podatkowymi Republiki Kazachstanu – podkreślają przedstawiciele firmy.
Giełda obsługuje handel BNB, USDT, BTC, ETH i tenge kazachskie. Dostępnych jest pięć par do handlu spot i trzy do handlu pozagiełdowego (OTC).
Handel pozagiełdowy jest możliwy od kwoty 15 000 USD. Prowizja wynosi 0,1%. Przy zakupie kryptowaluty za pomocą kart bankowych za pośrednictwem usługi Simplex prowizja wynosi 5%. Nagroda w ramach programu poleceń sięga 20% z każdej transakcji polecenia na CaspianEx.
CaspianEx, współpracując z Altyn Bankiem, firmy wspólnie uruchomiły bramkę fiat do zakupu kryptowalut za tenge za pośrednictwem banku cyfrowego Altyn-I. CaspianEx przyjmuje pieniądze klienta, które przekazuje za pośrednictwem platformy banku, wymienia je dla docelowej grupy odbiorców i przesyła do portfela użytkownika. Giełda jest członkiem Kazachstanskiego Stowarzyszenia Technologii Blockchain i Sztucznej Inteligencji (KABTII). W 2025 roku CaspianEx planuje uruchomienie stakingu, handlu marżą, kontraktów futures na kryptowaluty, a także integrację z Freedom Bank.
ATAIX Eurazja
Giełda otrzymała licencję AIFC w 2022 roku. Obroty na luty 2024 r. przekroczyły 110 mln dolarów. Na platformie zarejestrowanych jest około 15 000 klientów detalicznych. Handluje tu ponad 400 firm z Kazachstanu i około 20 krajów zagranicznych. Są też duzi klienci, których giełda też nie wymienia.
Głównymi klientami są górnicy. Giełda nie obsługuje obywateli Rosji oraz osób zamieszkałych na terenie Federacji Rosyjskiej.
Platforma obsługuje handel USDT, BTC, ETH, TRX, BNB, LTC, VCHF, VEUR, USDC, tenge, ruble rosyjskie, dolary, euro, juan i lira turecka. Wpłacanie środków jest bezpłatne. Prowizja handlowa: 0-0,38%, zależy od wolumenu transakcji. Im więcej handlujesz, tym niższe prowizje. Opłata za wypłatę Fiata: 0,15-0,3%. Prowizja za wypłatę dla docelowej grupy odbiorców zależy od kryptowaluty.
Następuje integracja z lokalnymi bankami: Halyk Bank, Altyn Bank, Zaman-Bank, Freedom Finance Kazakhstan Bank, Bereke Bank, Nurbank, Bank CenterCredit (BCC) i Jusan Bank. Kazpost umożliwia doładowanie konta bez prowizji. Możliwe jest uzupełnienie portfela za pomocą bankowości mobilnej za pośrednictwem Home Credit, Bereke Bank i BBC, usługi płatniczej Altyn-i. Nurbank umożliwia osobom prawnym wycofanie fiat w ciągu kilku minut.
Wymiana jest częścią KABTII. Strona planuje uruchomić usługę p2p i wydać własną bankową kartę kryptograficzną. Dyrektorem generalnym giełdy jest Harutyun Poghosyan.
Zagraniczne giełdy kryptowalut w Kazachstanie
Rynek Kazachstanu zmusił wiele międzynarodowych giełd kryptowalut do uzyskania licencji AIFC.
Największa na świecie giełda kryptowalut Binance otrzymała pełną licencję AIFC w 2022 roku. Platforma oferuje transakcje w tenge poprzez system AdvCash oraz zakupy bezpośrednie za pomocą kryptowaluty. Prowizje wahają się od 0,1% w przypadku transakcji kasowych do 0,05% w przypadku kontraktów futures.
Singapurski Bybit wszedł na rynek Kazachstanu w 2023 roku. Platforma obsługuje transakcje w tenge, w tym transakcje spot, futures i p2p. Struktura prowizji jest podobna do Binance.
Południowokoreański Upbit działa w Kazachstanie od 2021 roku i oferuje do wyboru 181 kryptowalut + 290 par handlowych.
Xignal&MT, również z Korei Południowej, rozpoczęło działalność w 2021 roku. Umożliwia zakupy z karty za tenge, spot. Prowizja za wypłatę w wysokości 0,3% zależy od rodzaju kryptowaluty. Obsługuje portfele Bitgo i Henesis. W lutym 2024 r. giełda zawiesiła działalność; w chwili pisania tego tekstu jej kazachska strona internetowa nie działa.
Australijska Biteeu Eurasia, która otrzymała licencję w 2022 roku, prowadzi giełdę Intebix. Biteeu posiada licencję w UE i Australii. Firma uczestniczyła w wydaniu kazachskiej karty kryptograficznej wspólnie z Bankiem Eurazjatyckim. W chwili pisania tego tekstu strona internetowa witryny nie działa.
AIFC stosuje jednolite standardy licencyjne dla firm lokalnych i zagranicznych. „Zdobycie licencji AIFC zajęło nam około dziesięciu miesięcy, a rejestracja Binance zajęła mniej więcej tyle samo czasu” – powiedział zastępca dyrektora generalnego CaspianEx.
Wymagania dotyczące rejestracji giełd kryptowalut
Międzynarodowe Centrum Finansowe w Astanie to obszar w stolicy, na którym obowiązuje specjalny reżim prawny. W centrum działa ponad 299 000 firm, w tym: Fth Growth Fund oeic, Central and Western Asia Trading, Rui Mei Packaging Materials i inne.
Mieszkańcy centrum mogą legalnie świadczyć na rzecz klientów usługi: przechowywać, wymieniać, handlować i wydawać docelowe aktywa. Centrum kieruje Rada AIFC, na której czele stoi Prezydent Kazachstanu.
Regulacją giełd kryptowalut w AIFC zajmuje się Komitet Regulacji Usług Finansowych. Dodatkowo giełdy są kontrolowane przez Agencję Monitorowania Finansowego, Narodowy Bank Republiki Kazachstanu oraz Państwową Komisję Skarbową przy Ministrze Finansów.
Rejestracja
Aby uruchomić giełdę kryptowalut, firma musi zarejestrować osobę prawną w AIFC. Rozpatrzenie wniosku trwa do 14 dni. Proces rejestracji obejmuje następujące kroki:
Po rejestracji firma składa do AIFC pakiet dokumentów w celu uzyskania licencji na działalność kryptograficzną, pozwolenia na pracę z technologiami blockchain oraz, w razie potrzeby, z ICO. Pakiet zawiera dokumenty założycielskie, biznes plan i prognozę finansową na kilka lat.
Konieczne jest potwierdzenie źródeł dochodów oraz obecność adresu rejestracyjnego w AIFC. Wymagane są informacje na temat kondycji finansowej i zarządzania firmą.
Wymagania zespołu
Struktura spółki operatora giełdy musi obejmować: wyższego dyrektora wykonawczego, dyrektorów finansowych i technicznych. Rezydent podatkowy Republiki Kazachstanu jest wymagany w państwie i jest odpowiedzialny za przestrzeganie wymogów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML). Wszyscy powyżsi członkowie zespołu są akceptowani przez IFAS. Ich pełna nazwa i specjalizacja oraz data rejestracji w centrum znajdują się w publicznym rejestrze FinTech. Pracownicy muszą posiadać pięcioletnie doświadczenie w swojej branży oraz posiadać potwierdzające dyplomy i certyfikaty.
Autoryzacja
Po pozytywnej decyzji centrum osoba prawna przechodzi procedurę autoryzacyjną. Uprawnia firmę do corocznego nadzoru sprawowanego przez specjalistę ds. zgodności i menedżera AFSA.
Giełdy w Kazachstanie mogą rozpocząć pracę z licencją FinTech-Sandbox, zaprojektowaną specjalnie do pracy w piaskownicy AIFC. W tym trybie obowiązują ograniczone standardy i ograniczenia. Na przykład klient może wpłacić do 1000 dolarów miesięcznie bez dowodu dochodu. W przypadku przekroczenia limitu giełda ocenia ryzyko i ustala nowe limity. Opłata autoryzacyjna za tę licencję wynosi 7000 USD
Pełna licencja wymaga zgody AFSA i uiszczenia standardowej opłaty autoryzacyjnej. To 70 000 dolarów – tyle samo, co w przypadku każdej firmy finansowej w AIFC.
Obecnie na licencji AIFC działa 61 firm, np. Neyco, Impact Capital, Swiftex.io.
Wymogi ostrożnościowe
Operator giełdy w Azji Centralnej ma obowiązek otwarcia rachunku bankowego w Kazachstanie. Wpłata na kapitał zakładowy musi pokrywać 12-miesięczne koszty działalności spółki. W tej chwili ponad dziewięć kazachskich banków współpracuje z projektami kryptowalutowymi.
„Ważne jest posiadanie kapitału regulacyjnego – co najmniej 250 tys. dolarów lub równowartość w innej walucie. Jednak ta kwota nie jest pułapem i może wzrosnąć decyzją AIFC, dlatego należy być przygotowanym na duże wydatki” – ostrzegł Harutyun Poghosyan, dyrektor generalny giełdy ATAIX Eurasia.
Proces uzyskania licencji przez giełdę trwa 9-10 miesięcy. W tym czasie witryna musi wykazać, że spełnia około 30 wymagań (Ramy zarządzania ryzykiem, Polityka barier informacyjnych, Ramy zgodności i tak dalej).
Ochrona aktywów
Wymogi dotyczące ochrony aktywów na regulowanych giełdach Republiki Kazachstanu są podobne do zasad obowiązujących na białoruskich giełdach kryptowalut. Bakhytzhan Kenzhebaev przyznał: „Idee zapożyczono z białoruskich doświadczeń i praktyki innych krajów”.
Rozważmy zasady specyficzne dla kazachskich giełd kryptowalut.
Wymagania dotyczące wymian
Giełdy przed dopuszczeniem ich do działalności oceniają profil ryzyka klientów. Użytkownicy przechodzą ankietę mającą na celu określenie ich poziomu wiedzy na temat inwestowania w aktywa kryptograficzne. Na podstawie wyniku witryna ustala limity.
Dla osób fizycznych: do 1000 USD, do 100 000 USD i powyżej 100 000 USD Dla osób prawnych: do 20 000 USD i więcej. Firmy z transakcjami powyżej 20 000 USD są zobowiązane do przedstawiania giełdzie sprawozdań finansowych za 12 lub 24 miesiące.
Raportowanie i audyt
Ustawodawstwo zobowiązuje kazachskie giełdy kryptowalut do przeprowadzania corocznego audytu. Obejmuje trzy kluczowe obszary: finanse, IT i AML. Kontrolę przeprowadzają firmy posiadające odpowiednie licencje i certyfikaty.
Giełdy są zobowiązane do dostarczania raportów finansowych, statystycznych, podatkowych, KYC i AML AIFC i innym organom nadzorczym. Na przykład sprawozdania finansowe są regularnie przekazywane AFSA, Narodowemu Bankowi i Komisji Statystycznej Agencji Planowania Strategicznego i Reform.
Wcześniej giełdy przeprowadzały wewnętrzne audyty cyberbezpieczeństwa we własnym zakresie. „Ale po próbach włamania się do jednej ze stron organy regulacyjne nakazały przeprowadzenie audytu IT z udziałem certyfikowanych firm” – powiedział Bakhytzhan Kenzhebaev, nie chcąc podać nazwy platformy zaatakowanej przez hakerów.
Obiekty co miesiąc składają raport do AIFC na temat wielkości aktywów i liczby klientów wraz z ich klasyfikacją. Organ regulacyjny ma dostęp jedynie do identyfikatorów klientów; dane osobowe nie są ujawniane.
Giełda kryptowalut śledzi historię portfeli na blockchainie. W przypadku wykrycia podejrzanych transakcji giełda ma obowiązek zgłosić to AIFC, organom regulacyjnym i organom ścigania.
Ochrona przed praniem pieniędzy
Giełda blokuje konto w przypadku podejrzanej transakcji, jeśli klient nie wyjaśni źródła środków. Sprawa zgłoszona do AIFC. Platforma prowadzi dochodzenie. W szczególnych sytuacjach ochrona serwisu może tymczasowo zablokować zasoby Klienta.
Ustawodawstwo zobowiązuje giełdy, podobnie jak banki, do przekazywania informacji organom ścigania w celu przeprowadzenia dochodzeń – bez zezwolenia sądu.
Sankcje za naruszenie wymagań
Giełdy licencjonowane przez SandBox, w tym zagraniczne, otrzymują od organów regulacyjnych ostrzeżenia za drobne naruszenia, np. opóźnienia w raportowaniu.
W przypadku poważnych naruszeń AFSA może zawiesić licencję giełdy. Może się tak zdarzyć np. w sytuacji, gdy Klient złoży reklamację poprzez specjalną funkcjonalność na platformie. W takim przypadku organ regulacyjny przeprowadzi dochodzenie i podejmie decyzję o przyszłości licencji.
Poważne naruszenia obejmują nieprzestrzeganie wymagań dotyczących kategorii inwestorów i limitów, Kenzhebaev wyjaśnił: „Jeśli giełda promuje nieautoryzowane produkty, również stoi przed poważnymi problemami. W przypadku handlu stawkami, kontraktami terminowymi lub depozytami zabezpieczającymi, który nie został zatwierdzony przez AIFC, licencja może zostać odebrana.”
„Naruszenia wymogów AML mają poważne konsekwencje. Może to mieć charakter odpowiedzialności administracyjnej lub nawet karnej. Artykuł 214 Kodeksu administracyjnego i art. 218 Kodeksu karnego jasno to regulują. Na czas dochodzenia licencja giełdy została zawieszona” – dodał Harutyun Poghosyan.
Interakcja z bankami
Obecnie dziewięć kazachskich banków rozwija integrację z giełdami: Halyk Bank, Altyn Bank, Zaman-Bank, Freedom Finance Kazakhstan Bank, Bereke Bank, Nurbank, Bank CenterCredit (BCC) i Jusan Bank, Home Credit Bank.
Nie dzieje się to jednak z inicjatywy bankierów, ale na polecenie władz. Banki są podejrzliwe wobec kryptowalut. Postrzegają go jako pieniądz elektroniczny, często kojarzony z nielegalną działalnością – powiedział zastępca dyrektora generalnego CaspianEX.
Pracownicy bezpieczeństwa finansowego banku pamiętają falę ICO z lat 20-tych. Wiele projektów okazało się piramidami finansowymi. Oszuści kryptowalut często wyjaśniali utratę pieniędzy klientów „błędami technicznymi” na giełdach w Azji Środkowej.
„Wiesz, często muszę komunikować się z szefami ochrony banku. Pokazuję im na swoim portfelu, że kryptowaluta jest przejrzysta i łatwa do śledzenia. Jeśli chodzi o nich, są zaskoczeni: „No cóż, to bezpieczniejsze niż zwykłe pieniądze i łatwiejsze do śledzenia!” Ale to tylko wskazówka. Zwykli pracownicy nadal nie ufają kryptowalutom” – podzielił się Kenzhebaev.
W Kazachstanie banki nie mają prawa bezpośrednio współpracować z kryptowalutą. Dlatego giełdy CA tworzą specjalne bramki dla transakcji pomiędzy bankiem a platformą. Proces przebiega w ten sposób: giełda przyjmuje pieniądze klienta z banku, wymienia je na kryptowalutę i przesyła do portfela użytkownika. Jednak proces ten nie zawsze jest idealny.
„Giełdy dążą do uproszczenia zakupu kryptowalut do poziomu zakupów online, jednak borykają się z trudnościami w zakresie szybkości przelewów bankowych” – podzielił się szef ATAIX Eurasia.
Górnicy i giełdy kryptowalut
Ustawa CA zobowiązuje kazachskich górników do sprzedaży 50% wydobytej kryptowaluty za pośrednictwem licencjonowanych giełd AIFC. Od 2025 roku planuje się zwiększyć ten udział do 75%. Jednak brak odpowiedzialności za naruszenia powoduje, że górnicy preferują zagraniczne strony.
Na początku rozwoju branży kryptowalut w Kazachstanie doszło do incydentu prawnego: wydobycie było dozwolone, ale relacje między górnikami, giełdami i bankami nie zostały uregulowane. Z powodu braku płynności na lokalnych giełdach górnicy zwrócili się ku platformom zagranicznym.
Po wprowadzeniu regulacji sytuacja, zdaniem uczestników rynku, uległa poprawie: wzrósł popyt na kryptowaluty, giełdy i banki zapewniają górnikom niezbędną płynność. Zgodnie z prawem górnicy będący rezydentami podatkowymi Kazachstanu mogą sprzedawać wyłącznie aktywa cyfrowe, co nadaje im specjalny status na platformach handlowych – zauważył szef giełdy ATAIX Eurasia.
„Górnikom oferujemy specjalne warunki: nie płacą prowizji za przechowywanie majątku, a indywidualny menadżer zapewnia szybką wymianę dokumentów i dostarczenie niezbędnych zaświadczeń” – dodał.
CaspianEx obsługuje trzy duże, licencjonowane kazachskie spółki wydobywcze. Strona odmówiła ujawnienia ich nazwisk ze względu na prywatność.
„Górnicy przesyłają nam kwotę testową w kryptowalutach (tzw. test Satoshi), którą sprawdzamy pod kątem czystości. To jedyny sposób, ponieważ nie ma dokumentów dotyczących wydobywanych aktywów kryptograficznych” – powiedział Bits.media zastępca szefa CaspianEx.
W Kazachstanie działalność giełd aktywów cyfrowych, takich jak górnicy, podlega opodatkowaniu.
Opodatkowanie giełd kryptowalut
Giełdy kryptowalut w Republice podlegają 12% VAT i 20% podatkowi dochodowemu od osób prawnych. Metoda obliczeń jest jednak nadal przedmiotem dyskusji. Tak naprawdę pierwszych płatności podatków można spodziewać się dopiero pod koniec 2024 roku, kiedy zbliża się okres sprawozdawczy, gdyż opodatkowanie firm kryptowalutowych zostało wprowadzone dopiero od początku roku
„Nadal jesteśmy omówienie procentu podatku z Państwową Komisją Skarbową. Chcieli nas zobowiązać do płacenia podatku od każdej transakcji. Udało nam się jednak przekonać, że jest to technicznie niemożliwe” – powiedział zastępca dyrektora CaspianEx.
Ponadto pracodawcy rezydujący w AIFC płacą 9,5% podatku socjalnego od dochodów pracowników. Jednocześnie kazachscy rezydenci podatkowi w AIFC są zwolnieni z podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku socjalnego oraz składek na obowiązkowe społeczne ubezpieczenie zdrowotne.
Co stanie się z ustawodawstwem
W najbliższej przyszłości nie należy spodziewać się zaostrzenia regulacji rynku kryptowalut w kraju, zapewnili rozmówcy Bits.media.
„Ustawa AIFC wprowadziła niedawno klauzulę dotyczącą stakowania, kontraktów futures i handlu marżą aktywami cyfrowymi. Ponadto rząd przygotowuje Kodeks cyfrowy, który będzie regulować dziedzinę sztucznej inteligencji i świata cyfrowego” – powiedział Bakhytzhan Kendzhebaev.
Na początku 2023 roku giełda w Petersburgu uruchomiła platformę handlu ITS dla zagranicznych papierów wartościowych w AIFC – jednak pod koniec roku okazało się, że ta rosyjska spółka, która objęty sankcjami, opuściłby projekt.
„Firmy i banki w Republice Kazachstanu nie współpracują z przedsiębiorstwami i osobami fizycznymi objętymi sankcjami” – wyjaśnił zastępca dyrektora generalnego CaspianEx.
Podsumowanie
Rynek giełd kryptowalut w Kazachstanie rozwija się wyłącznie w regulowanym środowisku AIFC, oferując współpracę z lokalnymi bankami. Potencjalni uczestnicy powinni wziąć pod uwagę specyfikę lokalnego ustawodawstwa, otoczenie konkurencyjne i potrzebę znacznych inwestycji w rozwój biznesu na tym obiecującym, ale złożonym rynku.
Источник: bits.media