Od 1 lipca 2024 r. wchodzą w życie w Polsce zmiany w specustawie „O pomocy obywatelom Ukrainy w związku z wojną w tym kraju”. Jedna z nowelizacji sugeruje, że Ukraińcy posiadający status PESEL UKR będą mogli uzyskać specjalne zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat – tzw. ubitą kartę CUKR. O tym informuje Nasz Wybir.
► Przeczytaj < i>kanał telegramu “Ministerstwo Finansów”: główne aktualności finansowe
Legalny pobyt w Polsce
Ukraińcy, którzy przybyli do Polski w wyniku wojny, będą mieli trzy możliwości zalegalizowania swojego pobytu w Polsce od 1 lipca.
Pierwsza metoda – ta, która obowiązuje od początku inwazji na pełną skalę – polega na uzyskaniu PESEL UKR. Osoby posiadające numer PESEL UKR objęte są ochroną czasową, mają swobodny dostęp do rynku pracy, mogą korzystać z bezpłatnych świadczeń medycznych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), legalnie przebywać w Polsce bez karty pobytu i wizy oraz swobodnie podróżować po krajach Unii Europejskiej. Unii.
Jednocześnie posiadacze PESEL UKR nie mogą opuszczać Polski na dłużej niż 30 dni, w przeciwnym razie stracą swój specjalny status.
Od 1 lipca wszyscy przybywający do Polski uciekają wojna musi jak najszybciej wystąpić do samorządu lokalnego o PESEL UKR.
Innowacje sugerują także, że PESEL UKR będzie nadawany tylko wtedy, gdy posiada się ważny paszport zagraniczny.
Drugi sposób polega na uzyskaniu karty/karty pobytu czasowego na takich samych zasadach, jak wszyscy pozostali cudzoziemcy w Polsce. Aby otrzymać „tradycyjną” kartę pobytu wymagany jest powód, np. studiowanie na polskiej uczelni, zatrudnienie lub prowadzenie własnej działalności gospodarczej.
Osoby, które w wyniku wojny opuściły Ukrainę i podczas pobytu w Polsce znalazły tu legalne zatrudnienie lub prowadziły inną działalność gospodarczą, mogą ubiegać się o kartę czasowego pobytu od 1 kwietnia 2023 r.
Trzeci sposób ( nowa) zostaną wprowadzone najnowszymi zmianami specustawy – jest to możliwość uzyskania specjalnej karty pobytu na okres trzech lat, tzw. karty CUKR.
Takie karty będą nadawały jej właścicielom takie same prawa jak innym cudzoziemcom, w szczególności dostęp do rynku pracy.
Karta CUKR ma jednak także swoje różnice w stosunku do karty stałego pobytu – będą wydawane wyłącznie obywatelom Ukrainy posiadającym PESEL UKR, w tym dzieciom (co nie jest robione w przypadku karty stałego pobytu).
Specjalna karta pobytu CUKR
Obywatele Ukrainy, którzy spełnią wszystkie wymagania, będą mogli otrzymać kartę CUKR:
- od 4 marca 2024 r. PESEL UKR; posiadać PESEL UKR w dniu składania wniosku o kartę pobytu CUKR; posiadać numer PESEL UKR nieprzerwanie przez 365 dni; posiadać ważny paszport.
Jak zauważyła w Izbie Ukraińskiej, w tym kontekście istotna jest także kolejna zmiana specustawy, umożliwiająca zwrot PESEL UKR w przypadku, gdy osoba utraciła go nie z własnej winy.
“ Jeżeli z jakiegoś powodu osoba utraciła PESEL UKR, ale nie z własnej winy, np. w wyniku problemu w systemie, lub opuściła Polskę na 2-3 dni, wróciła, ale jej wjazd do Polski nie został zarejestrowany, to innowacje sugerują możliwość przywrócenia jej PESEL UKR.
< p>Wcześniej było tak, że osoba, która utraciła PESEL UKR, bez względu na przyczynę, mogła otrzymać nowy w dniu, w którym zapadła decyzja o nadaniu numeru. Teraz, jeśli PESEL UKR zostanie utracony nie z winy Ukraińca, wówczas numer będzie można odzyskać od daty jego utraty. Czyli w ten sposób zachowana jest ciągłość okresu, w którym dana osoba posiada PESEL UKR” – wyjaśnia Aleksander Piestrikow z wydziału rzecznictwa i monitoringu Izby Ukraińskiej.
Wady karty CUKR
W momencie gdy status PESEL UKR zmieni się na CUKR, dana osoba utraci wszelkie możliwości związane ze specjalnym statusem ochrony tymczasowej.
„Takie osoby są na przykład pozbawione możliwości korzystania z bezpłatnych usług medycznych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ)” – zauważa Izba Ukraińska i wyjaśnia, że jeśli osoba posiadająca kartę CUKR dostanie pracę, to będzie nadal móc korzystać z NFZ. Podstawą będzie jednak ubezpieczenie zdrowotne opłacane według wynagrodzenia, a nie specjalne uprawnienia przysługujące ukraińskim uchodźcom.
„To znaczy, jeśli ktoś nie może pracować, to zmieniając PESEL UKR na CUKR, naprawdę traci” – mówi Oksana Pestrikova, szefowa centrum doradczego Domu Ukraińskiego.
Kolejną ważną kwestią jest wymóg aktualizacji Twoje dane w administracji samorządowej. Przede wszystkim mówimy o tym, że osoby, które ubiegały się o PESEL UKR na podstawie paszportu wewnętrznego obywatela Ukrainy, dowodu osobistego lub nieważnego paszportu międzynarodowego, muszą wyrobić nowy paszport międzynarodowy i zaktualizować swoje dane o numer odpowiednią administrację i dostarczyć ważne dokumenty.
< p>Jednym z warunków uzyskania karty CUKR jest posiadanie ważnego paszportu. Również w Izbie Ukraińskiej zauważa się, że jeśli ktoś zmienił nazwisko lub otrzymał nowy paszport (w sytuacji, gdy PESEL UKR został wydany na podstawie ważnego paszportu międzynarodowego, ale utracił on ważność w trakcie pobytu w Polsce i taka osoba sporządził dla siebie nowe dokumenty) – wówczas należy również powiadomić odpowiednią administrację.
„Jeśli dana osoba nie aktualizuje swoich danych, może mieć w przyszłości problemy (nie tylko z otrzymaniem karty CUKR – red.). Przykładowo wniosek takiej osoby o pomoc 800+ nie zostanie przyjęty, gdyż informacje w bazie nie będą odpowiadać rzeczywistym danym tej osoby. Z takimi sytuacjami do naszego punktu doradczego zwracamy się niemal codziennie” – mówi Oksana Pestrikova.
Jak zdobyć kartę CUKR
Wniosek o kartę pobytu CUKR można złożyć wyłącznie on-line za pośrednictwem elektronicznego systemu Urzędu do Spraw Cudzoziemców. CUKR wskaże, że jej właściciel znajdował się wcześniej pod ochroną czasową (tj. PESEL UKR).
Na takiej karcie nie będzie też zawarta informacja o miejscu zamieszkania czy zameldowaniu. Taka karta pobytu będzie ważna 3 lata i będzie uprawniała jej posiadacza do pracy w Polsce bez konieczności uzyskania dodatkowego zezwolenia.
Nie będzie także konieczne informowanie urzędu pracy o zatrudnieniu Ukraińca obywatel, jeżeli posiada CUKR. Posiadacz takiej karty pobytu ma jednak obowiązek poinformować wojewodę o zmianie adresu zamieszkania w terminie 15 dni.
Posiadacze karty CUKR będą mieli takie same prawa jak pozostali cudzoziemcy posiadający kartę stałego pobytu, z tym że , bez utraty karty będą mogli opuścić Polskę na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.
To, że nowe zmiany specustawy wejdą w życie 1 lipca, nie oznacza, że od tego samego dnia możliwe będzie złożenie dokumentów w celu otrzymania karty CUKR. Rząd nadal potrzebuje czasu na opracowanie systemu i ustanowienie procesu online. Eksperci sugerują, że system mógłby zacząć działać pod koniec roku.