Sławomir Szyszka We wrześniu 2011 r. Stowarzyszenie „Forum Młodych Dyplomatów” zwróciło się do Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) z prośbą dotyczącą możliwości zarejestrowania obserwatorów w związku z wyborami parlamentarnymi, które miały miejsce w dn. 9 października br. Tak jak spodziewaliśmy się, PKW odmówiła Stowarzyszeniu prawa do obserwacji wyjaśniając, że Kodeks wyborczy nie przewiduje możliwości obserwacji ‘przebiegu wyborów przez obserwatorów krajowych. Tym samym faktycznym problemem w zakresie regulacji dotyczących obserwatorów nie jest brak prawa do fotografowania lub filmowania komisji wyborczych [1], ale w ogóle brak możliwości samej obserwacji procedur wyborczych przez niezależnych obserwatorów krajowych.
W praktyce oznacza to, że jeśli do Państwowej Komisji Wyborczej zgłoszą się choćby dwie organizacje zainteresowane obserwacją liczenia głosów - powiedzmy „Stowarzyszenie Demokratyczny Wałbrzych” z Polski oraz „Młodzi Prawnicy” z Gruzji to zgodnie z Kodeksem PKW zarejestruje obserwatorów międzynarodowych z Gruzji. Ale czy zarejestruje także obserwatorów z polskiej organizacji z Wałbrzycha? Otóż nie. Skoro Kodeks nie przewiduje takiej możliwości w odniesieniu do organizacji krajowych, to nie będzie podstawy prawnej by to zrobić.
Konkludując, w Polsce prawo do obserwacji wyborów posiadają tylko i wyłącznie organizacje pozarządowe z innych państw. A dokładniej organizacje pozarządowe ze wszystkich państw świata z wyłączeniem organizacji pozarządowych zarejestrowanych w jednym państwie – w Polsce.
Przepisy te dyskryminują lokalne organizacje oraz są sprzeczne z umowami międzynarodowymi podpisanymi przez Polskę w ramach OBWE. W szczególności z artykułem 8. Dokumentu Kopenhaskiego z 1990 r., w którym 56 państw członkowskich OBWE zobowiązało się do umożliwiania obserwacji przebiegu wyborów przez obserwatorów w tym obserwatorów krajowych i organizacje ich zrzeszające. Wśród tych państw są takie, które nadal nie wprowadziły odpowiednich regulacji (np. Rosja i Polska) oraz takie jak Belgia, Norwegia czy Wielka Brytania, które zrobiły to całkiem niedawno.
W tej sytuacji Stowarzyszenie „Forum Młodych Dyplomatów” w lutym 2011 r. skierowało do Marszałka Senatu petycję postulując dostosowanie Kodeksu wyborczego do międzynarodowych standardów ustanowionych w ramach OBWE. W szczególności postulując rozszerzenie prawa do obserwacji procedur wyborczych na organizacje pozarządowe zarejestrowane w Polsce.
Petycja została przyjęta pod względem formalnym i przekazana Przewodniczącemu Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. O jej dalszych losach Senatorowie zadecydują już niebawem.
Szczegółowe opracowanie problemu znajduje się w publikacji Forum Młodych Dyplomatów „Obserwatorzy wyborów w polskim prawie i w praktyce międzynarodowej” dostępnej TUTAJ.
Tekst petycji w formie PDF znajduje się TUTAJ.
Foto: OBWE/Alastair Rabagliati
1. Jak podano w artykule p. Zbigniewa Cierpińskiego „Polskie wybory a pozycja RP na arenie międzynarodowej” opublikowanym na portalu Geopolityka.org
